Η αγροτική γη στα χέρια της ολιγαρχίας

πίνακας Ρένας Κουρπά

 Του Τάσου Σαραντή

Τεράστιες εκτάσεις γης στην Ευρώπη πέφτουν στα χέρια μεγάλων εταιρειών, κερδοσκόπων και κρατικών επενδυτικών ταμείων που προέρχονται από την Κίνα μέχρι τη Μέση Ανατολή, όπως ακριβώς συμβαίνει και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η συγκέντρωση γης σε λίγα χέρια απομακρύνει τους απλούς ανθρώπους από την κτηνοτροφία και τη γεωργία.

Η «αρπαγή» της γης υποστηρίζεται ενεργά από μια τεράστια εισροή δημόσιων πόρων σε μια εποχή που όλες οι υπόλοιπες δημόσιες χρηματοδοτήσεις περικόπτονται μαζικά. Ενώ η ολοένα και αυξανόμενη συγκέντρωση γης δεν αποτελεί νέο φαινόμενο, επιταχύνθηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίες ιδιαίτερα στην Ανατολική Ευρώπη ανοίγοντας τον δρόμο σε ένα νέο πεδίο ξένων και εγχώριων παραγόντων να βγουν στην ευρωπαϊκή σκηνή, πολλοί από τους οποίους είναι συνδεδεμένοι με παγκόσμιες αλυσίδες βασικών προϊόντων.

Σύμφωνα με έρευνα του Transnational Institute, η ιδιοκτησία της γης στην Ευρώπη έχει καταστεί εξαιρετικά άνιση σε ορισμένες χώρες, με αναλογίες παρόμοιες με αυτές στη Βραζιλία, την Κολομβία και τις Φιλιππίνες, χώρες διαβόητες για την άνιση κατανομή της γης και του χερσαίου πλούτου..

Στις ΗΠΑ υπάρχουν περίπου 12 εκατομμύρια γεωργικές εκμεταλλεύσεις, οι μεγαλύτερες από αυτές (100 στρέμματα και άνω) αντιπροσωπεύουν μόνο το 3% του συνολικού αριθμού των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, ελέγχοντας το 50% του συνόλου της καλλιεργήσιμης γης.

Αυτή η συγκέντρωση γης ξεκίνησε πριν από δεκαετίες, αλλά τελευταία έχει επιταχυνθεί....
.Στη Γερμανία, για παράδειγμα, 1.246.000 ιδιοκτησίες γης που υπήρχαν κατά την περίοδο 1966-1967 συρρικνώθηκαν σε μόλις 299.100 μέχρι το 2010. Η δε έκταση που καλύπτεται από γεωργικές εκμεταλλεύσεις -έκταση μικρότερη των 2 εκταρίων- μειώθηκε από 123.670 εκτάρια το 1990 σε μόλις 20.110 εκτάρια το 2007, ενώ οι μεγαλύτερες των 50 εκταρίων επεκτάθηκαν από 9,2 εκατομμύρια εκτάρια το 1990 σε 12,6 εκατομμύρια το 2007.

Στην Ανατολική Ευρώπη η συγκέντρωση της ιδιοκτησίας γης συντελέστηκε ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου. Κατά τα πρώτα έξι χρόνια, η πλειονότητα των μικρών αγροτών δεν δικαιούνταν καν να υποβάλουν αίτηση για τις κοινοτικές γεωργικές επιδοτήσεις την ώρα που μια νέα ελίτ κερδοσκόπων-επενδυτών κατάφερε να αποκτήσει τεράστιες εκτάσεις γης.

Στην Ουκρανία, μόλις 10 ιδιοκτήτες γης ελέγχουν σήμερα 2,8 εκατ. εκτάρια και μόνο ένας γαιοκτήμονας ελέγχει περισσότερα από 500.000 εκτάρια. Κινεζικές εταιρείες έχουν «εισβάλει» στη Βουλγαρία προχωρώντας σε μεγάλης κλίμακας παραγωγή καλαμποκιού, ενώ εταιρείες της Μέσης Ανατολής είναι πλέον σημαντικοί παραγωγοί σπόρων στη Ρουμανία.

Αλλά και στην Ιταλία, 33.000 αγροκτήματα καλύπτουν πλέον 11 εκατ. εκτάρια, ενώ στη Γαλλία, περισσότερα από 60.000 εκτάρια γεωργικής γης χάνονται κάθε χρόνο για να δώσουν χώρο σε σούπερ μάρκετ, σε δρόμους και σε έργα που συνδέονται με την αστική ανάπτυξη γενικότερα.

«Πρόκειται για μια άνευ προηγουμένου δυναμική συγκέντρωσης της γης και έρπουσας αρπαγής γης που έχει επιδεινώσει την υφιστάμενη κατάσταση, όπου πολλοί νέοι άνθρωποι θέλουν να παραμείνουν ή να ασχοληθούν με τη γεωργία, αλλά δεν μπορούν να διατηρήσουν τις εκτάσεις που κληρονόμησαν ούτε να αποκτήσουν πρόσβαση στη γη» αναφέρει ένα μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Οι συγγραφείς της μελέτης υποστηρίζουν ότι η «αρπαγή γης» τροφοδοτήθηκε από την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), που διανέμει το ένα τρίτο του συνόλου των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων προς τους αγρότες κάθε χρόνο, η πλειονότητα των οποίων καταλήγει στους μεγάλους γαιοκτήμονες.

Στην Ιταλία, για παράδειγμα, το 2011, το 0,29% των γεωργικών εκμεταλλεύσεων είχε πρόσβαση στο 18% του συνόλου των κινήτρων της ΚΑΠ, και μόλις 0,0001 από αυτές (δηλαδή 150 μονάδες) έλαβαν το 6% του συνόλου των επιδοτήσεων.

Στην Ισπανία, το 2009, το 75% των επιδοτήσεων κατευθύνθηκε προς το 16% των μεγαλύτερων αγροτών.

Στην Ουγγαρία το 2009, το 8,6% των γεωργικών εκμεταλλεύσεων έλαβε το 72% του συνόλου των γεωργικών επιδοτήσεων.

«Τα τρία πιο πιεστικά ζητήματα για τη γη στην Ευρώπη σήμερα είναι η συγκέντρωση γης, η αρπαγή της και η αδυναμία των νέων να διατηρήσουν ή να αποκτήσουν πρόσβαση στη γη για να εισέλθουν στην αειφόρο γεωργία, μια κατάσταση παρόμοια με αυτά που βλέπουμε να συμβαίνουν στην Αφρική, στη Λατινική Αμερική και στην Ασία» αναφέρεται στην έκθεση. «Η γη πρέπει να αντιμετωπιστεί και πάλι ως δημόσιο αγαθό. Πρέπει να μειώσουμε την εμπορευματοποίησή της και αντ’ αυτής να προωθηθεί η δημόσια διαχείριση αυτού του κοινού αγαθού από το οποίο εξαρτιόμαστε όλοι» επισημαίνεται.

ΠΗΓΗ: efsyn.