μ’όποιον δάσκαλο καθίσεις

Ολόκληρη η συζήτηση που έχει ανοίξει στην ελληνική κοινωνία αυτή τη στιγμή, γύρω από το θέμα της απεργίας των εκπαιδευτικών, αναδεικνύει με γλαφυρότητα τις βαθειές παθογένειες της κοινωνίας αυτής, το διεστραμμένο τρόπο με τον οποίο έχει μάθει να (δια)χειρίζεται τη ζωή της -τελοσπάντων μεγάλου μέρους της κοινωνίας, για να μην γενικεύουμε. Το αποκορύφωμα κατ’εμέ αυτής ακριβώς της εικόνας είναι αυτό εδώ το group στο fb -και μάλιστα κλειστό και με λογοκριμένα σχόλια. Κάποιοι αυτόκλητοι σωτήρες αποφάσισαν πως οι εξετάσεις θα γίνουν με τον τσαμπουκά τους, πως θα υπερασπιστούν μέχρι αηδίας τη “νομιμότητα”, γιατί μπορούν και γιατί αυτό είναι το σωστό. Η φάση πέρασε λίγο στα ψιλά και αυτό είναι το πρόβλημα: η δημιουργία αυτού του group αναδεικνύει πάρα πολλές προβληματικές πλευρές.

Κατρχάς, τη βαθειά ανοησία και έλλειψη πληθώρας εγκεφαλικών κυττάρων των εμπνευστών της πρωτοβουλίας και όλων των καλοθελητάδων που έσπευσαν να βάλουν το ονοματάκι τους στη λίστα αυτή. Γιατί, άντε και τις έκανες τις εξετάσεις με “εθελοντές επιτηρητές”: πρώτον, ποιος διασφαλίζει την εγκυρότητα των εξετάσεων αυτών, που ευκολότατα μπορεί κάποιος να τις καταγγείλει για αδιαφάνεια, εφόσον η επιτήρηση θα έχει γίνει από μη διαπιστευμένα άτομα. Δεύτερον, άντε και τις έκανες τις εξετάσεις και τις θεωρήσαμε και έγκυρες: ποιος θα διορθώσει τα γραπτά; Ποιος θα βγάλει βαθμούς; Ποιος θα στείλει βαθμολογίες στο Υπουργείο, θα φροντίσει για τις περιπτώσεις επαναβαθμολόγησης κ.λπ. κ.λπ.; Οι εθελοντές επιτηρητές;...

Η πρωτοβουλία αυτή, αν δεν δείχνει την αστείρευτη φαντασία που κρύβει η αθεράπευτη ανοησία, ή έστω η βλακώδης μανία μερικών να νομίζουν πως τα ξέρουν όλα και τα μπορούν όλα, δείχνει πως είναι κάτι πιο βαθύ που μας λερώνει -κάτι ουδώλως άσχετο με το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και τις βαθειές και ανακυκλούμενες παθογένειες της κοινωνίας μας (με την ευρεία έννοια, όχι μόνο της ελληνικής), στην τελική μια διάχυτη διεστραμμένη αντίληψη για το πώς λειτουργεί μια κοινωνία, για μένα άμεσα σχετιζόμενη με την εξίσου διεστραμμένη εκδοχή του καπιταλισμού που ζούμε.

Και εξηγούμαι: το θέμα των τύπων είναι να γίνουν οι εξετάσεις. Τα υπόλοιπα είναι κυριολεκτικά σταρχίδιατους. Καθόλου δεν τους νοιάζει πόσο έγκυρες θα είναι οι εξετάσεις, πώς θα διεξαχθούν, αν αυτοί οι δόλιοι μαθητές, θα μπορούν να γράψουν στην περίπτωση που έξω από τα εξεταστικά κέντρα πέφτουν χημικά και ξύλο. Καθόλου δεν τους νοιάζει, για ποιο λόγο τελικά θα γίνουν οι εξετάσεις; Με ποιο σκοπό; Να περάσουν “τα άξια παιδιά” στο, χμ, πανεπιστήμιο: σε ποιο πανεπιστήμιο; Αυτό στο οποίο υποτιμάται το εκπαιδευτικό έργο και προκρίνονται οι μπίζνες με τις εταιρίες που φέρνουν φράγκα; Αυτό που κλείνουν τμήματά του κάθε μέρα; Αυτό το ίδιο πανεπιστήμιο που, κόβω το κεφάλι μου, κάτι τύποι σαν αυτούς απονομιμοποιούν και υποτιμούν με κάθε ευκαιρία, μεταξύ τύρου και αχλαδίου, εκφραζόμενοι με θαυμασμό για τα σπουδαία πανεπιστήμια της Ευρώπης και του Αμέρικα, ή για τα διάφορα Ντηρή, στα οποία κατά πάσα πιθανότητα έχουν και οι ίδιοι σπουδάσει;

Δεύτερο βασικό ζήτημα: αναρωτιέμαι ειλικρινά πόση επαφή έχουν όλοι όσοι εκφράζουν το μένος τους εναντίον των απεργών εκπαιδευτικών, με την εκπαιδευτική διαδικασία και με τον φυσικό και θεωρητικό χώρο της εκπαίδευσης. Αναρωτιέμαι αν έχουν υπόψη τους τι σημαίνει ώρα διδασκαλίας, τι σημαίνει στην ουσία να αναλαμβάνεις την ευθύνη της “διάπλασης” νέων ανθρώπων, τι είναι η γνώση και πώς μεταβιβάζεται και καλλιεργείται, τι είδους ανθρώπους μπορεί να φτιάξει το κάθε εκπαιδευτικό σύστημα και τι είδους φτάχνει το δικό μας, τι έχει τελικά αξία στην εκπαιδευτική διαδικασία και πώς ιεραρχούνται οι προτεραιότητές της.

Δε θα εξιδανικεύσω τους εκπαιδευτικούς, έχω κι εγώ γνωρίσει κακούς εκπαιδευτικούς, όπως έχω γνωρίσει και εξαιρετικούς -ό,τι δλδ περίπου ισχύει και για τους μηχανικούς, τους δικηγόρους, τους γιατρούς ή τους ΔΥ, σε όλες τις δουλειές κάποιοι κάνουν καλά τη δουλειά τους και κάποιοι όχι, κάποιοι έχουν υπευθυνότητα και συνειδήση και κάποιοι όχι. Με τον ίδιο τρόπο που στην κοινωνία μας, κάποιοι νοιάζονται για το πού σκατά πάει και παλεύουν για να γίνει καλύτερη, ενώ άλλοι νοιάζονται απλά να τη βολέψουν: να βρουν μια θεσούλα να χωθούν, το μεροκάματο να βγαίνει, να πάμε και για κάνα σουβλάκι ρε αδερφέ και να κερδάει ο γάβρος κι όλα τ’αλλα σταρχίδιαμας. Έχω την πεποίθηση πως αυτοί, οι της δεύτερης κατηγορίας, είναι που λυσσάνε για το τωρινό δράμα των μαθητών και κόπτονται για το πόσο σημαντικές είναι οι εξετάσεις. Έχω την πεποίθηση πως είναι οι ίδιοι που θα σου πουν ότι το πρόβλημα της εγκληματικότητας θα λυθεί με περισσότερη αστυνόμευση, και πως με ένα χέρι ξύλο στρώνουν τα παιδιά, και πως άμα κλέβεις την εφορία και δε σε πιάσουν, δε φταις εσύ που έκλεψες, αλλά αυτοί που δε σε έπιασαν. Την πιάνεις τη σύνδεση; Ναι, μπορεί να είναι αυθαίρετη: αλλά αυτό μου λένε τα προσωπικά μου στατιστικά και όση εμπειρία έχω αποκομίσει κουβεντιάζοντας με ανθρώπους.

Το ζήτημά μου είναι πως αυτά τα μαλακισμένα (ναι, ναι, μαλακισμένα, με την literal έννοια της λέξης) που έφτιαξαν αυτό το group στο fb, καθώς και όλοι εκείνοι που σκυλοβρίζουν τους εκπαιδευτικούς (ή οποιονδήποτε άλλον απεργεί, οποτεδήποτε κι αν απεργεί, και για οποιοδήποτε λόγο ή αίτημα) και γουστάρουν με την επίταξη, πιθανολογώ και βάζω και στοίχημα πως δεν έχουν ιδέα ούτε τι λέει ο καινούριος νόμος εναντίον του οποίου απεργούν οι εκπαιδευτικοί, ούτε ποια είναι τα αιτήματα των απεργών, ούτε τίποτα. Γι’αυτούς, το θέμα είναι “να γίνουν οι εξετάσεις”: για ποιο λόγο; με ποιο σκοπό; ποιες ειναι οι εναλλακτικές, αν δεν γίνουν τώρα; Ποσώς τους ενδιαφέρει.

Όπως επίσης ποσώς τους ενδιαφέρει αν αυτά τα σχολειά έχουν θέρμανση και βιβλία, τι σκατά διδάσκονται τα παιδιά, πώς είναι διαρθρωμένο το σχολείο, πάνω σε τι δίνουν εξετάσεις, τι θα πάνε να σπουδάσουν και σε τι λογής εκπαιδευτικά ιδρύματα, αν οι εκπαιδευτικοί θα ψωμολυσσάνε και θα γυρίζουν σαν περιοδεύων θίασος από χωριό σε χωριό, αλλάζοντας πόστο κάθε καινούρια σχολική χρονιά (και άρα τι είδους σχέση θα μπορούν να χτίσουν με τους μαθητές τους;), αν θα υπάρχουν 45 μαθητές σε κάθε τάξη (τι είδους μάθημα θα κάνεις με 45 παιδιά;)… Γιατί, φίλε, το θέμα είναι να γίνουν οι εξετάσεις: το θέμα είναι να περνάμε μια ζωή εξεταζόμενοι και διαρκώς αξιολογούμενοι: από ποιον; με ποια κριτήρια; για ποιο στόχο; Αδιάφορο, παντελώς αδιάφορο: στο κάτω κάτω, υπάρχουν και τα ΤΠΕ (MCT αν είσαι αγγλοτραφής: τεστ πολλαπλών επιλογών, έτσι αξιολογούνται οι εκπαιδευτικοί στο Αμέρικα. Κι αν αναρωτιέσαι πόσο αξιόπιστα και βάσιμα είναι τα αποτελέσματα μιας τέτοιας αξιολόγησης, άδικα σκας: αυτοί δεν αναρωτιούνται, αξιολόγηση να γίνεται, να “τιμωρούνται” οι “κακοί”, ξες, να κερδάει ο γάβρος κ έτσ’, τα άλλα τι σημασία έχουν;).

Κι ακόμα, ποσώς τους ενδιαφέρει στην ουσία τι είδους σοβαρότατα προβλήματα υπάρχουν στην εκπαίδευση αυτή τη στιγμή, εδώ και πολλές δεκαετίες, από καταβολής εκπαίδευσης εν ολίγοις. Ποσώς τους ανδιαφέρει αν το σχολείο είναι δημιουργικό, αν οι μαθητές το μισούν, ενώ είναι δυνατό να το αγαπήσουν, αν τους δίνει την ευκαιρία να ξεδιπλώνουν τα ταλέντα και τις προσωπικότητές τους. Ποσώς τους ενδιαφέρει αν το απολυτήριο αντικατοπτρίζει και ουσιαστική γνώση, γνώση ακαδημαϊκή, αλλά κυρίως κοινωνική, ή είναι απλά ένα χαρτί για κορνίζωμα. Αδιάφορο αν τα παιδιά αυτά διαλέγουν (εχμ “διαλέγουν”) αν και τι θα σπουδάσουν, τι δουλειά θέλουν να κάνουν, αν θα πραγματώσουν τα όνειρά τους, αν θα βρουν δουλειά ή αν απλά θα προστεθούν στις στρατιές απελπισμένων ανέργων, υποψήφιων για μεταναστάτευση ή κατάθλιψη.

Γιατί γι’αυτού του τύπου τον κόσμο, αξία έχει να ξέρεις τα μονοκοτυλίδονα, να απαριθμείς σε λίγα δευτερόλεπτα τους επτά σοφούς της αρχαιότητας, να μπορείς να πεις νεράκι την προπαίδεια και τον περιοδικό πίνακα, να κάνεις χρονική αντικατάσταση του τίθημι και να παπαγαλίζεις το κεφάλαιο 16 της εξωτερικής πολιτικής (wink wink). Για ποιο σκοπό; Για να πάρεις καλό βαθμό. Με στόχο τι; Να μπεις σε ένα πανεπιστήμιο ό,τιναναι, να πάρεις ένα πτυχίο, να πας φαντάρος, να βρεις μια δουλίτσα να χωθείς, το μεροκάματο να βγαίνει, να κάνεις και κάνα κουτσούβελο, κι αυτά. Να επιβιώνεις. Μέχρι που θα έρθει η ώρα να ψοφήσεις. Έχοντας αφήσει το τίποτα σαν χνάρι, έχοντας προσθέσει το τίποτα στην δυναμική της ανθρωπότητας.

Γιατί αυτοί οι τύποι, έδωσαν εξετάσεις στη ζωή και απέτυχαν. Μηδέν. Νάδα. Δε φαντάζονται καν πως μπορεί να υπάρχει ένα καλύτερο σχολείο, και μάλιστα χωρίς εξετάσεις, ένα καλύτερο πανεπιστήμιο, μια καλύτερη κοινωνία, μια καλύτερη ζωή στην τελική. Δεν έχουν ιδέα πως παίζει και το ενδεχόμενο να μην είμαστε όλοι εχθροί μεταξύ μας, όλοι εναντίον όλων, αλλά οι μπάντες να είναι δύο. Πώς παίζει το ενδεχόμενο μαθητές και εκπαιδευτικοί να μην είναι εχθροί, αλλά σύμμαχοι. Μαζί με τους γονείς, μαζί με τους φοιτητές, μαζί χμ… με όλα τα παραγωγικά στρώματα της κοινωνίας, να στο πω έτσι, κομμουνιστικά.

Ούτε καν τους περνάει από το μυαλό πως αυτό που ζούμε είναι μια χλαπάτσα που μας κάθισε στο σβέρκο και πως πρέπει να τελειώνουμε μαζί της: όχι τώρα, με την κρίση -και πριν την κρίση, και ασχέτως κρίσης. Πολλώ δε μάλλον δηλαδή τώρα -γιατί ναι, η κρίση είναι ευκαιρία: ευκαιρία να τελειώνουμε μαζί τους.

Όπως και η επίταξη είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία: ευκαιρία να γενικευτεί η απεργία, η αντίδραση στην προϊούσα καταστροφή του κοινωνικού ιστού, της κοινωνίας γενικά. Οι ενδείξεις δεν είναι προς το παρόν υπέρ αυτού του ενδεχομένου, αλλά να έχουμε στο μυαλό μας γενικά πως άλλος δρόμος δεν υπάρχει: κι αν αυτή ευκαιρία χαθεί, είμαι απόλυτα βέβαιη πως πολύ σύντομα θα προκύψουν και άλλες. Και θα υπάρξει μία, έστω μία, που δεν θα περάσει ανεκμετάλλευτη.

ΥΓ – Έχω υπάρξει μαθήτρια, φοιτήτρια (στο ελληνικό πανεπιστήμιο και σε ξένο) και εκπαιδευτικός. Έχω περάσει την τραυματικότατη εμπειρία των πανελληνίων με δέσμες. Διαθέτω ένα σκασμό χαρτιά -αποδείξεις πως πέρασα με επιτυχία ένα σκασμό εξετάσεις. Σε διαβεβαιώ, με τρόπο απόλυτο και ξεκάθαρο, πως όλα αυτά δεν έχουν απολύτως καμία σχέση με το αν -αυτό που λένε οι γονείς, αυτό που λέει η κοινωνία- πέτυχα στη ζωή μου.

 Кроткая