Η έννοια του απεχθούς χρέους

                                                                             Γιώργος Πάσογλου

Η Μίριαμ Μπουρζί είναι μέλος της CATDM και στενή συνεργάτρια του Ερίκ Τουσαίν που διαχειρίστηκε τη διαγραφή του χρέους στον Ισημερινό. Η Μίριαμ αναλύει την έννοια του αθέμιτου χρέους. Αν και το αθέμιτο χρέος ήταν γνωστό στις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου πλέον αφορά και τις χώρες της ευρωζώνης. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο δεν είναι μια αυστηρή έννοια και απόλυτη. Διαπλάθεται συνέχεια. Είναι μια έννοια που αναγνωρίζεται από πολλά κράτη και διεθνείς οργανισμούς, όπως η Νορβηγία και ο Ισημερινός.

Γενικά κριτήρια για την έννοια του αθέμιτου χρέους είναι η αιτία και ο σκοπός του χρέους. Αν το χρέος δεν ωφέλησε το λαό, τότε είναι αθέμιτο. Συνέπεια της κήρυξης του χρέους ως αθέμιτου είναι να μην αποπληρωθεί το χρέος.

Οι παρακάτω περιπτώσεις, χωρίς να είναι οι μοναδικές, στοιχειοθετούν το αθέμιτο χρέος :

• - Η φύση του καθεστώτος που προκάλεσε το χρέος : Μέχρι σήμερα αφορούσε μόνο μια δικτατορία (Αίγυπτος), αλλά πλέον μπορούμε να αναφερθούμε και σε μια κυβέρνηση κάτω από ξένη κυριαρχία (τρόικα), σε μια μη εκλεγμένη κυβέρνηση (τεχνοκράτες), ή σε μια περίπτωση που δεν τηρήθηκε η κοινοβουλευτική διαδικασία.
• - Η έλλειψη συναίνεσης : παραδείγματα είναι η υπογραφή δανείου χωρίς εξουσιοδότηση, υποχρέωση εφαρμογής μνημονίων με κάθε κυβέρνηση, διότι δεν υπάρχει συναίνεση μεταξύ λαού και δανειστών. Επίσης από την έλλειψη συναίνεσης περιβάλλονται και τα τοκογλυφικά-τοξικά δάνεια σε βάρος του κοινωνικού συνόλου.
• - Οι επιμέρους επαχθείς όροι του δανείου : π.χ. όροι που παραβιάζουν τα κοινωνικά δικαιώματα και τα πλάνα λιτότητας που συνοδεύουν τα δάνεια. Εδώ εντάσσονται και οι συμφωνίες που περιορίζουν την εθνική κυριαρχία (εφαρμογή ξένου δικαίου και όχι εθνικού). Οι γενικές αρχές του διεθνούς δικαίου δεν επιτρέπουν τέτοιες παραχωρήσεις υπέρ των δανειστών.
• - Ο σκοπός του δανείου, όταν το δάνειο εξυπηρετεί τα ιδιωτικά συμφέροντα και όχι το δημόσιο συμφέρον: π.χ. η διάσωση τραπεζών (στον Ισημερινό έχει απαγορευθεί η ανάληψη ιδιωτικού χρέους από το δημόσιο) και τα άχρηστα δημόσια έργα (γνωστά και ως «λευκοί ελέφαντες»).
• - Το χρέος που αναλαμβάνεται για να αποπληρωθεί ένα αθέμιτο χρέος. Η ανανέωση δημόσιου αθέμιτου χρέους είναι αθέμιτη, διότι μεταμορφώνουν ένα αθέμιτο χρέος σε θεμιτό.

Η έννοια του αθέμιτου χρέους και ειδικότερα η χρήση της έννοιας αποσκοπούν στην παύση πληρωμών του δημόσιου χρέους. Αυτό σημαίνει ότι προτεραιότητα δεν έχουν οι δανειστές αλλά οι λαοί. Έτσι λοιπόν κυβερνήσεις και διεθνείς νομικές επιτροπές έκριναν ότι δεν είναι δυνατόν να κλείσουν τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τα νοσοκομεία και άλλες κοινωνικές υπηρεσίες, για να πληρωθεί το χρέος. Χρησιμοποιώντας την έννοια του αθέμιτου δημόσιου χρέους προσπαθούμε με νομικά και πολιτικά επιχειρήματα να κινητοποιήσουμε τους πολίτες για να δημιουργήσουμε μια δύναμη για να μην πληρωθεί το χρέος στους δανειστές και να απελευθερωθούμε από τη δουλεία του χρέους. Έτσι λοιπόν και το μήνυμα αυτής της συνάντησης του Διεθνούς Δικτύου Πολιτών για τη Διαγραφή του Χρέους (ICAN) είναι «δεν χρωστάμε δεν πληρώνουμε».

Η ομιλία έγινε στην ανοιχτή εκδήλωση της 3ης συνάντησης του ICAN που πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη και οργανώθηκε από το “ΧΩΡΙΣ ΧΡΕΟΣ ΧΩΡΙΣ ΕΥΡΩ” .

πηγη : Αριστερό blog